Geen recht op alcohol- en drugstesten door werkgever
Er komt geen wettelijk recht voor werkgevers om hun werknemers te testen op het gebruik van alcohol, drugs, medicijnen (ADM). Dat geldt ook voor andere middelen die het functioneren op de werkvloer mogelijk beïnvloeden. Het testen vormt een inbreuk op de lichamelijke integriteit en blijft daarom wettelijk verboden. Voor een paar specifieke beroepen wordt daarom een uitzondering gemaakt. Staatssecretaris Nobel van Sociale Zaken en Werkgelegenheid schrijft daarover in een verzamelbrief aan de Tweede Kamer. Verplicht testen is alleen mogelijk op grond van ‘Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer’ voor: boordpersoneel van vliegtuigen, schippers, loodsen, machinisten en chauffeurs van wegvoertuigen.
Gevaarlijk werk
Zelf voor het werken in Brzo-bedrijven (Besluit risico’s zware ongevallen) waarin met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen wordt gewerkt is het verplicht testen niet toegestaan. Tussen augustus 2023 en augustus 2024 is onderzoek gedaan naar alcohol en drugs op de werkvloer. Daarin wordt vastgesteld dat er maar sprake is van een zeer beperkt aantal incidenten waarbij werkgevers en collega’s een direct verband leggen tussen het werken onder invloed van alcohol of drugs als oorzaak van ongevallen of veiligheidsproblemen (in minder dan 2% van de organisaties). Het testen op gebruik van alcohol en drugs zal daarom voor de meeste organisaties geen of minimale veiligheidswinst opleveren.
Verbod op alcohol en drugs op het werk
Volgens de staatssecretaris hebben de werkgevers nu al voldoende wettelijke mogelijkheden om gebruik en beschikbaarheid van alcohol en drugs op het werk in arbeidsovereenkomst en personeelshandboek te verbieden. Ze kunnen bovendien sancties opleggen, zoals ontzegging van de toegang tot de werkvloer en disciplinaire maatregelen nemen. In het uiterste geval kan er ontslag op staande voet volgen. Werknemers worden door de Arbowet verplicht om op het werk voorzichtig en zorgvuldig te zijn en geen gevaar te veroorzaken voor zichzelf en anderen. Ook moeten werknemers gevaarlijke situaties melden, zo ook (een vermoeden van) middelengebruik bij een ander. Het blijft vervolgens lastig om vast te stellen of een medewerker daadwerkelijk onder invloed van ADM is, als er niet getest mag en kan worden.
Rol van de ondernemingsraad
Invoeren, intrekken of het wijzigen van een regeling op het gebied van ADM-beleid behoeft de instemming van de OR, omdat het een regeling op het gebied van de arbeidsomstandigheden betreft (WOR, artikel 27, 1e lid, onderdeel d). Verplicht testen is alleen mogelijk als er functies worden uitgevoerd waarvoor de bovengenoemde uitzonderingen bestaan.
- Zelf de verzamelbrief van staatssecretaris Nobel van Sociale Zaken en Werkgelegenheid lezen? Klik hier
- Juridische ondersteuning nodig bij alcohol- en drugsbeleid in de onderneming? Stuur een e-mail
- Als OR aan de slag met het alcohol- en drugs- en medicijnenbeleid? Stuur een e-mail