Uitgekleed adviesrecht bij politiek primaat?
Hoogleraar arbeidsrecht en kroonlid van de SER Ruben Houweling oppert in een interview op ser.nl dat voor het adviesrecht voor de ondernemingsraden bij de overheid mogelijk een lichtere variant moet worden afgesproken. De SER, en dan met name de Commissie Bevordering Medezeggenschap, is om advies gevraagd door de vorige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) hoe er met het politiek primaat moet worden omgegaan.
Politiek primaat
Het adviesrecht voor de ondernemingsraden van de overheid wordt beperkt door het politiek primaat. De kern daarvan is dat het adviesrecht wordt beperkt als een besluit door de politiek genomen wordt. In die gevallen wordt het adviesrecht beperkt tot een advies over de personele gevolgen die door de politieke vertegenwoordigers genomen wordt.
De demissionair minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Karien van Gennip heeft op 15 november 2023 een adviesaanvraag ingediend over het politiek primaat. Aanleiding voor dit onderzoeksverzoek is de petitie ‘Primaat van de politiek in de Wet op de ondernemingsraden’ uit 2021. De ondertekenaars ervan vinden dat ondernemingsraden binnen de overheid niet volwaardig bij de besluitvorming worden betrokken door de huidige uitleg van het politiek primaat.
In de adviesaanvraag Politiek Primaat vraagt de minister aan de SER Commissie Bevordering Medezeggenschap (CBM) of:
- de medezeggenschap binnen de overheid niet te veel wordt ingeperkt door het primaat van de politiek en…
- zo ja, of er oplossingsrichtingen zijn.
Omdat het primaat van de politiek ook belangrijk is voor besluitvormingsprocessen bij de overheid vraagt de minister om deskundigheid op het gebied van het openbaar bestuur hierbij te betrekken. Hiervoor werkt de SER samen met de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).
Oplossingsrichting
Een optie is een lichtere variant af te spreken voor de OR. Bijvoorbeeld dat de OR wel adviesrecht heeft, maar de gang naar de Ondernemingskamer niet mogelijk is of de kantonrechter ingeschakeld kan worden om het adviesrecht (in het kader van een goede toepassing van de WOR) af te dwingen. Ook zou er een mogelijkheid zijn om informeel adviesrecht af te spreken, waarbij de OR geen rechten heeft om op terug te vallen.
Route
Er zijn uitgebreide gesprekken geweest met diverse partijen: OR-leden, ambtelijk secretarissen, bestuurders en experts. Zij hebben praktijkervaringen met de medezeggenschap bij de overheid gedeeld en ook meegedacht over mogelijke oplossingsrichtingen. Vervolgens zijn binnen de SER werkgeversleden, vakbondsleden en onafhankelijke SER-(kroon)leden aan het reflecteren op wat is opgehaald. Daarnaast worden de uitspraken van de rechter en de wetsgeschiedenis betrokken in het op te stellen advies.
De Sociaal Economische Raad komt naar verwachting voor de zomer met een advies over dit heikele onderwerp. Dat speelt al sinds 1995, toen overheden ook onder de Wet op de ondernemingsraden gingen vallen. Het is al die jaren aan de rechter overgelaten de grenzen van het politiek primaat aan te geven. Die zijn inmiddels zo ver opgerekt dat het advies- en overlegrecht van de OR bij de overheid is uitgehold. Zodra een bestuurder een beroep doet op het politiek primaat, kan de OR eigenlijk bijna niet meer adviseren over bijvoorbeeld een verplaatsing van een organisatieonderdeel of een grote reorganisatie.
- Zelf het interview met Ruben Houweling lezen? Klik hier
- Juridische ondersteuning nodig bij een adviesaanvraag? Neem contact op
- Als OR aan de slag met een adviesaanvraag? Neem contact op