SER-richtlijn voor werk-privébalans herzien

5 juli 2023

Het is voor elke werknemer zaak om een gezonde balans tussen werk en privé te bereiken en behouden. Bij onbalans is er risico op overbelast raken en verzuim. De Sociaal-Economische Raad (SER) heeft een herziene richtlijn werk-privébalans gepubliceerd. Door het nemen van maatregelen op verschillende niveaus kan uitval door werknemers worden voorkomen. Hier ligt ook een taak voor elke ondernemingsraad.

Inhoud van de richtlijn

De oude richtlijn is in 2013 gepubliceerd en is nu na 10 jaar herzien door een viertal organisaties, waaronder de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) en de Beroepsvereniging Arbeids- en organisatiedeskundigen (BA&O). De richtlijn is bedoeld voor deskundigen die moeten adviseren over de maatregelen om een gezonde werk-privébalans te bereiken en te behouden. Maar ook de ondernemingsraad kan met de richtlijn beoordelen of de voorstellen van de bestuurder bijdragen aan een gezonde werkbalans.

De richtlijn geeft antwoord op een zevental uitgangsvragen. Daarbij zijn er sommige uitgangspunten herzien en sommige nieuw toegevoerd. Bijvoorbeeld over de werk-privébalans van thuiswerkers.

Wat is de definitie van werk-privébalans? (herzien)
Welke instrumenten meten verstoring van de werk-privébalans op een betrouwbare manier? (herzien)
Welke factoren leiden tot een verstoorde werk-privébalans?
Wat zijn de gevolgen van een verstoorde werk-privébalans voor de werknemer?
Welke interventies zijn effectief om een goede werk-privébalans te bewerkstelligen? (herzien)
Welke factoren hangen samen met het behouden van een goede werk-privébalans of verstoring ervan bij thuiswerkers? (nieuw)
Welke interventies zijn effectief om een goede werk-privébalans te bewerkstelligen bij thuiswerkers? (nieuw)

Preventieve maatregelen

De richtlijn behandelt de nodige arbo-instrumenten en -regelingen. De ondernemingsraad heeft op deze regelingen instemmingsrecht, en het is dan ook zaak om bij die instemming óók rekening te houden met de werk-privébalans van werknemers. De richtlijn gaat in op: de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), het Preventief Medisch Onderzoek (PMO) / Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO), de inhoud en frequentie van deze onderzoeken en wat te doen met de individuele resultaten en groepsresultaten. Ook het arbeidsomstandighedenspreekuur, de preventie en de adviezen op organisatieniveau en individueel niveau worden toegelicht.

Kortom: allemaal zaken waarover de ondernemingsraad graag mee wil praten en mee wil beslissen.

Risico op onbalans in werk & privé in de RI&E

De RI&E levert de mogelijkheid op om onderzoek te doen naar problemen in de werk/privébalans. Denk aan:

De psychosociale arbeidsbelasting;
De (voorgenomen) maatregelen in het Plan van Aanpak ter preventie van een verstoorde werk-privébalans, inclusief de ordening daarvan volgens de arbeidshygiënische strategie
Afwijkende arbeidsomstandigheden in het geval van thuiswerken die van invloed kunnen zijn op de werk-privébalans).

Thuiswerken

Nieuw in deze richtlijn is het onderdeel over het thuiswerken en de invloed daarvan op de werk/privébalans. Zo kunnen er verschillen bestaan in de ervaren verstoring van de werk-privébalans tussen mannen en vrouwen, werkenden met en zonder kinderen, werkenden met en zonder partner, werkenden met verschillend opleidingsniveau, werkenden met en zonder aparte werkruimte thuis. Er wordt een reeks aanbevelingen gedaan om onbalans te voorkomen, bijvoorbeeld het advies aan de werkgever om thuiswerken periodiek met individuele werkenden te bespreken en waar nodig maatregelen op maat te treffen. Bijvoorbeeld over:

de voorkeuren voor thuiswerken, inclusief de voorkeuren voor segmenteren (werk-privé gescheiden houden) of integreren, en de mogelijkheid om vaker naar het werk te komen;
het vermijden van thuis langer doorwerken dan op het werk en overwerk;
het vermijden van werk-gerelateerd technologiegebruik buiten kantooruren;
of de hoeveelheid werk uitgevoerd kan worden in de beschikbare tijd en pas zo nodig in overleg de hoeveelheid werk aan;
de gewenste mate van autonomie in het uitvoeren van het werk, ook ten aanzien van het moment van uitvoeren van werkzaamheden, en pas werkafspraken daarop aan.

Daarnaast worden gunstige thuiswerkomstandigheden benoemd:

stel adequate technologische middelen beschikbaar, waaronder software, adequate audio en video voor online overleggen;
verstrek een comfortabele en goed instelbare stoel, die voldoende ondersteuning geeft en een juiste houding mogelijk maakt;
verstrek een goed instelbaar bureau;
geef informatie of instructie over een ergonomisch juist ingestelde werkplek, het gebruik van software, en voorwaarden voor online overleggen waaronder instellen van de belichting en de achtergrond;
adviseer te werken in een aparte werkruimte;
adviseer te werken in een gunstig klimaat (temperatuur, luchtvochtigheid, geluid) en schone werkomgeving zonder gezondheidsrisico’s.

Maatregelen op verschillende organisatieniveaus

Werkgevers kunnen hun arbomaatregelen op verschillende organisatieniveaus nemen. Het zijn wijzigingen waarover de ondernemingsraad en PVT graag zou willen mee praten en mee beslissen.

Maatregelen op organisatieniveau

De invoering van flexibel werken, zodat werktijden kunnen worden aangepast aan privéverplichtingen buiten het werk;
Resultaatgericht werken, waarbij het werk beoordeeld wordt op output en niet op aanwezigheid op de werkvloer;
Zelfroostering (bieden van autonomie) en aanpassingen in ploegendiensten (gezond roosteren).

Maatregelen op het niveau van de individuele werknemer

Begeleiding gericht op ‘werk-privéverrijking’, bijvoorbeeld door een psycholoog. De werknemer leert zijn hulpbronnen op het werk te herkennen, bijvoorbeeld de opgedane expertise, en hoe hij die ook in de privésituatie kan toepassen;
Aanbieden van mindfulness-cursussen;
Aanbieden van leefstijlcursussen vooral belangrijk voor onder andere werknemers die nachtwerk doen en voor werknemers die in ploegendiensten werken.

Zelf de Multidisciplinaire preventieve richtlijn werk-privébalans downloaden? Klik hier
Als OR aan de slag met de werk/privébalans? Stuur een e-mail