Veel meldingen bij Huis van Klokkenluiders over angstcultuur
Veel meldingen bij het Huis van Klokkenluiders gingen over een angstcultuur op het werk. Ook is niet altijd duidelijk hoe medewerkers misstanden kunnen melden. Sinds de oprichting in 2016 van het Huis is er tot dusverre maar één rechtszaak uit een melding voortgekomen. Dat blijkt uit het jaarverslag 2022 van het Huis voor Klokkenluiders.
Wat is een maatschappelijke misstand?
Volgens de wet kan er sprake zijn van een misstand van maatschappelijk belang als er een wettelijk voorschrift is geschonden. Maar ook als er gevaar is voor personen, het milieu, de volksgezondheid of het goed functioneren van een openbare dienst of onderneming als gevolg van nalatigheid, handeling of gebeurtenis. Bij een misstand van maatschappelijk belang moet die nalatigheid, handeling of gebeurtenis bovendien uitstijgen boven persoonlijk belang of geschil. Hij moet verder structureel van karakter zijn of een patroon volgen.
Naast onderzoek naar meldingen heeft het Huis ook een belangrijke adviesfunctie. In 2022 zijn er 243 adviesverzoeken ontvangen en zijn er 226 afgesloten.
Angstcultuur is geen onderwerp voor het Huis
Duidelijk is dat meldingen over angstcultuur niet tot de categorie misstanden behoren waarvoor het Huis voor Klokkenluiders is ingesteld. Er is immers – hoe bedreigend de angstcultuur ook is – geen maatschappelijk belang dat daardoor geraakt wordt, maar worden vooral de werknemers daarmee geconfronteerd. Voor een melding over angstcultuur zou een vertrouwenspersoon ingeschakeld moeten worden met (eventueel) een formele klacht die door een klachtencommissie behandeld wordt.
De melder is beschermd
Evenals OR-leden en preventiemedewerkers zijn melders bij het Huis van Klokkenluiders beschermd tegen ontslag en overige benadeling omwille van hun melding. Dat betekent dat de werkgever de melder niet mag ontslaan omdat hij een melding heeft gedaan bij het Huis.
Hoe een melding doen
Uit het jaarverslag blijkt dat werknemers vaak niet goed weten hoe ze een melding over een misstand moeten doen. Ook het verloop van de procedure nadat de melding gedaan is, blijkt niet altijd duidelijk te zijn. Ondernemers (met meer dan 50 werknemers) zijn verplicht om een klokkenluidersregeling – na instemming van de OR – vast te stellen. Daarin wordt ook vastgelegd hoe een melding (eerst intern, en indien nodig extern) gedaan kan worden en op welke wijze die vervolgens wordt behandeld. De verbeterde klokkenluidersregeling is inmiddels van kracht.
Maar één rechtszaak
Uiteindelijk hebben alle meldingen over misstanden maar één keer voor een rechtszaak gezorgd. In 2020 werden twee klokkenluiders ontslagen bij energieleverancier Vattenfall. De conclusie van het Huis voor Klokkenluiders was dat Vattenfall twee klokkenluiders heeft getreiterd en onterecht heeft geprobeerd ze te ontslaan. Ook het onderzoek van een accountantskantoor deugde niet. Hun onderzoek was ‘eenzijdig’ en niet onafhankelijk genoeg.
- Zelf het jaarverslag 2022 Huis voor Klokkenluiders lezen? Klik hier
- Als OR aan de slag met de verbeterde klokkenluidersregeling? Stuur een e-mail