Arbobeleid voor de komende 17 jaar

7 juni 2023

De Sociaal-Economische Raad (SER) heeft deel 1 van het Advies Arbovisie 2040 gepubliceerd. De SER is kritisch over de rol van de ondernemingsraad bij het arbobeleid in de organisatie. Dat kan en moet beter!

Medezeggenschap meer betrekken

Volgens de visie van de SER moeten werkgevers hun werknemers meer betrekken bij het arbobeleid van de organisatie. Dat kan heel goed via de OR, maar veel werkgevers houden zich niet aan de wettelijke voorschriften. Zo ontbreekt er bij een derde van de organisaties een ondernemingsraad, terwijl die wettelijk gezien wel ingesteld zou moeten worden. Ook worden ondernemingsraden gepasseerd bij besluiten waarvoor advies- of instemming moet worden gevraagd, waaronder de besluiten over regelingen voor arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim of het re-integratiebeleid.
Arbowet en Arbobesluit zijn duidelijk: ‘Bij de uitvoering van het arbeidsomstandighedenbeleid werken de werkgever en de werknemers samen.’ En ‘De werkgever voert overleg met de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging over aangelegenheden die het arbeidsomstandighedenbeleid betreffen alsmede over de uitvoering van dit beleid, waarbij actief informatie wordt gewisseld’ (Arbeidsomstandighedenwet, artikel 12. 1^e en 2^e lid).

Geen sancties als Wet niet wordt nageleefd

Theoretisch kan een kantonrechter aan een ondernemer een boete opleggen als hij geen OR heeft ingesteld, terwijl dat wel zou moeten. Hij begaat door het niet instellen van de OR een economisch delict. In de praktijk wordt de ondernemer aangemaand om een OR in te stellen en moet hij aantonen dat hij daartoe pogingen heeft gedaan. Bijvoorbeeld door het opstellen van een voorlopig reglement en het uitschrijven van verkiezingen. Ook de Arbowet kent geen consequentie voor het niet naleven van de verplichting om te overleggen met de OR als een OR ontbreekt.

Kritische opvatting SER

De Arbovisie is kritisch over een aantal aspecten in de huidige arbopraktijk:

Bedrijfsartsen zijn te druk met de verzuimbegeleiding en komen niet toe aan hun preventieve taken;
De toetsing van de RI&E (inclusief het Plan van aanpak!) door een gecertificeerde arbokerndeskundige laten toetsten laat te wensen over. Met ingang van 2025 moeten de kerndeskundigen aan een nieuw certificatieschema voldoen;
De toenemende digitalisering zorgt voor steeds minder fysiek contact tussen werknemer en werkgever. Het kan hierdoor voor werkgevers lastiger zijn om gerichte maatregelen te treffen en toezicht te houden. In deze situaties blijft de verantwoordelijkheid van de werkgever om zijn werknemer goed te instrueren, maar een goede werking van het stelsel vraagt ook om een meer actieve communicatie vanuit de werknemer richting de werkgever over mogelijke werkgerelateerde risico’s zodat de laatste actie kan ondernemen;
Er is ondermelding op het gebied van de beroepsziekten vastgesteld. Er wordt niet gemeld, terwijl dat wel zou moeten. Op het overtreden van deze bepaling staat geen boete;
In Nederland worden – in verhouding met andere Europese landen – minder inspecties door de Arbeidsinspectie gehouden. Dat heeft bijvoorbeeld gevolgen voor het afnemend aantal opsporingsonderzoeken naar arbeidsuitbuiting;
Er is een beperkte inbreng van werknemers voor het optimale arbobeleid. De ondernemingsraad en PVT zijn als vertegenwoordigers van het personeel in beeld om inbreng te hebben op het arbobeleid. Bijvoorbeeld in de vorm van instemmingsrecht op RI&E en plan van aanpak, het contract met de arbodienst, de BHV-organisatie, de benoeming van de preventiemedewerker(s) e.d. Maar bij een derde van de bedrijven waarvoor een OR verplicht is ontbreekt de OR.
De SER wil ook dat de arbocatalogi worden verbeterd. De SER adviseert om psychosociale arbeidsbelasting (PSA) verplicht onderdeel te laten zijn van elke actief gebruikte arbocatalogus en elke (branche) RI&E aangezien PSA in alle sectoren voorkomt en (seksueel) grensoverschrijdend gedrag als een aparte categorie te agenderen binnen de (branche-)RI&E. Ook fysieke belasting komt in alle sectoren voor en moet volgens de SER verplicht onderdeel zijn van elke actief gebruikte arbocatalogus en elke (branche-)RI&E.

Kortom: er valt genoeg te verbeteren. De OR speelt daarbij een belangrijke rol door aandacht te blijven vragen voor verbetering van de arbeidsomstandigheden.

Zelf SER Arbovisie 2040, deel 1 lezen? Klik hier
Als OR aan de slag met de verbetering van het arbobeleid? Stuur een e-mail