Spioneren bij thuiswerkers

5 mei 2021

Zo’n 13 procent van de thuiswerkers wordt door de werkgever gecontroleerd of ze wel aan het werk zijn. Dat doen ze door de thuiswerker te bellen, maar ook door software die periodiek controleert of de thuiswerker wel aanwezig is. Soms worden de toetsenbordaanslagen en muisklikken digitaal bijgehouden. Er ligt een taak voor de ondernemingsraad als de werkgever daartoe overgaat.

Die 13 procent komt neer op zo’n half miljoen thuiswerkers die voortdurend in de gaten worden gehouden door hun werkgever. Mogelijk ligt dat aantal hoger, omdat niet elke werknemer op de hoogte wordt gesteld dat er gemonitord wordt door de werkgever. Ook zijn er werkgevers die eisen dat het personeel op kantoor komt werken, terwijl de werkzaamheden ook prima vanuit huis uitgevoerd kunnen worden. Blijkbaar is er dan te weinig vertrouwen van leidinggevenden in hun personeel.

Stijgende verkoopcijfers voor surveillance en spionagesoftware

De toename van de digitale controle wordt ook bevestigd door de stijgende verkoopcijfers van surveillance en spionagesoftware. De vraag ernaar lag in het 1e kwartaal van 2021 58 procent hoger dan het 1e kwartaal in 2020.

Nog weinig klachten bij de Autoriteit Persoonsgegevens

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) krijgt nog maar weinig klachten over het gebruik van de spionagesoftware. Volgens de AP komt dit mede omdat veel werknemers (nog) niet beseffen hoeveel werkgevers de software op bedrijfscomputers hebben geïnstalleerd. De AP betwijfelt of werkgevers het gebruik van de software goed juridisch kunnen onderbouwen. De controle van de werkgever moet noodzakelijk en proportioneel zijn, en het moet de beste of enige manier zijn om medewerkers te controleren. Ook vraagt de AP zich af wat een werkgever dan precies wil controleren met spionagesoftware. ‘Zegt het aantal toetsaanslagen iets over de kwaliteit van het werk dat geleverd wordt?’ Controle is in principe toegestaan als er een ernstig vermoeden van misbruik is.

De wakkere ondernemingsraad

De ondernemer is verplicht om voordat wordt overgegaan tot het digitaal controleren van werknemers een instemmingsverzoek naar de ondernemingsraad te sturen. De OR heeft immers instemmingsrecht op ‘voorzieningen die gericht zijn op of geschikt zijn voor waarneming van of controle op aanwezigheid, gedrag of prestaties van de in de onderneming werkzame personen’ (WOR, artikel 27, 1e lid, onderdeel l). En wordt er gecontroleerd zonder dat de OR daarmee heeft ingestemd, dan kan de raad nietigheid inroepen, zodat de ondernemer moet stoppen met monitoren totdat daarvoor door OR of kantonrechter toestemming voor is gegeven. Een krachtig argument voor de OR om niet in te stemmen met de controlemaatregelen is de onderzoekuitslag dat er thuis productiever gewerkt wordt dan op kantoor.