Interview Jolande Janssen – De Voort Advocaten
Jolande Janssen is 10 jaar advocaat en werkt bij De Voort Advocaten in Tilburg en is werkzaam in de vakgebieden arbeidsrecht, medezeggenschapsrecht, sport & recht en zorg & recht. Ze staat ondernemingsraden bij in het overleg met de bestuurder en in procedures bij kantonrechter en Ondernemingskamer en is gespecialiseerd in arbeidsomstandigheden en arbeidstijden.
Wat zijn de juridische gevolgen van de coronacrisis?
De juridische gevolgen van de crisis hangen grotendeels samen met de financiële situatie. Sommige ondernemers willen daarom de arbeidsvoorwaarden wijzigen/verminderen. Bijvoorbeeld door de bonusregeling te schrappen vanwege een bijzondere omstandigheid. In principe geldt hier het uitgangspunt dat de lockdown en andere maatregelen geen reden zijn om de arbeidsvoorwaarden aan te passen. Natuurlijk mag een werkgever aan zijn personeel vragen om met minder genoegen te nemen, maar de werknemer is daar niet toe verplicht. Er is echter nog geen jurisprudentie op dit gebied, dus de juristen kijken uit naar de eerste uitspraken hierover van de kantonrechter.
Op vakantie in coronatijd
Op vakantie gaan in coronatijd levert altijd beperkingen op, zowel naar de reisbestemming als in de wijze waarop vakantie kan worden gehouden. Daarom willen sommige werknemers hun vakantieplanning aanpassen door later op vakantie te gaan. De werkgever is in principe niet verplicht aan zo’n verzoek mee te werken, want de vakantie is in een eerder stadium op verzoek van de werknemer vastgesteld. Vaak zal de vakantieplanning van teams met elkaar zijn afgesproken en kan daar niet eenvoudig in gewijzigd worden. Sowieso is het de bedoeling dat jaarlijks in ieder geval de wettelijke vakantiedagen (dat is 4x de overeengekomen arbeidsduur per week) wordt opgenomen.
En wat als een bestuurder bepaalt dat bij een eventuele verplichte quarantaine in een vakantieland het salaris niet wordt doorbetaald? Zo’n bestuurder gaat voorbij aan alles wat er over vakanties en ziek worden tijdens vakanties in het Burgerlijk Wetboek is vastgelegd. De ondernemingsraad moet zijn bestuurder erop wijzen dat hij zich als een goed werkgever hoort te gedragen en dat hij niet in de persoonlijke levenssfeer van zijn personeel kan treden door te bepalen waar ze – wel of niet – naar toe gaan op vakantie. Zolang werknemers de aanwijzingen van RIVM en regering volgen en naar ‘gele’ landen op vakantie gaan is de werknemer niets te verwijten en moet het salaris gewoon worden doorbetaald.
Tips voor de Ondernemingsraden
De meeste kantoorwerkers hebben de afgelopen periode thuisgewerkt en dat is eigenlijk nog steeds het advies van het RIVM. Veel werkgevers zijn bezig de kantoren coronaproof te maken met eenrichtingsverkeer, schermen tussen de bureaus, extra sanitaire voorzieningen voor het reinigen van bureaus, toetsenborden e.d. Feitelijk betekent het dat de arbeidsomstandigheden worden gewijzigd en een aanvullende risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) nodig is. De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht op deze RI&E en dat geldt ook voor het plan van aanpak dat op basis van de RI&E gemaakt moet worden.
De NEN heeft een norm voor een covid 19-proof kantoor gepubliceerd (NEN-spec 2:2020 versie 1.1 nl) en is – na registratie – gratis te downloaden. Op die manier kan de OR zelf vaststellen of het kantoor, sanitair, pauzeruimtes e.d. aan deze norm voldoet.
De Autoriteit Persoonsgegevens is duidelijk over het meten van temperaturen van medewerkers. Het meten zou nog wel mogen, maar mag niet worden geregistreerd en ook niet in een geautomatiseerd systeem terechtkomen. De lichaamstemperatuur is een bijzonder persoonsgegeven en mag niet door de werkgever worden geregistreerd.
Thuiswerken
Ook voor het thuiswerk heeft de werkgever de plicht om voor goede arbeidsomstandigheden te zorgen. Bureau, bureaustoel, scherm e.d. dienen aan de eisen van de ergonomie te voldoen. Er moeten afspraken gemaakt worden over de te gebruiken apparatuur en de beveiliging van data en persoonsgegevens.
Als de bestuurder een regeling wil afspreken over de mate waarin er thuisgewerkt kan/moet worden, dan is dat een instemmingsplichtige regeling op het gebied van arbeidstijden en arbeidsomstandigheden. Sommige kantoren zijn te klein om er allemaal tegelijkertijd te kunnen werken én de 1,5 meter in acht te nemen. In dat geval is het thuiswerken – mits goed geregeld – een prima optie. Denk bij arbeidstijden ook aan de uren waarop een werknemer thuis bereikbaar moet zijn, maar ook wanneer hij onbereikbaar mag zijn.
Tips voor de NOW
Sowieso is de ondernemer verplicht aan de OR te melden dat NOW-ondersteuning is aangevraagd. De ondernemingsraad kan – gebruikmakend van het informatierecht – opvragen met welke gegevens die aanvraag is gedaan. Het UWV heeft razendsnel geld overgemaakt naar de werkgevers, maar de juristen verwachten het nodige werk als er geld teruggevorderd gaat worden, omdat er teveel is uitgekeerd.
Voor de NOW2 ontbreekt nog de wettelijke tekst voor deze regeling. Er is in aanloop van deze regeling druk gezet op het niet mogen ontslaan van werknemers als de werkgever van NOW2 gebruik maakt. Dat ontslag is alleen mogelijk als er binnen een rechtsgebied van het UWV in drie maanden tijd 20 of meer werknemers ontslagen gaan worden. Daar horen ook de medewerkers bij de via een vaststellingsovereenkomst de onderneming verlaten. De ondernemingsraad (en zelfs de PVT) kunnen in een onderhandelingspositie terecht komen als er geen vakorganisaties actief zijn in de onderneming. De OR/PVT hebben een drukmiddel in handen om met de werkgever tot overeenstemming te komen over de voorwaarden waarmee personeel ontslagen mag worden. Bij voorkeur in de vorm van een vastgesteld sociaal plan.
Bij twijfel is het altijd aan te bevelen om gebruik te maken van het recht uit de WOR (artikel 16 en 22 van de WOR) op externe deskundigheid, bijvoorbeeld door een jurist erbij te betrekken. De OR hoeft geen toestemming aan de bestuurder te vragen voor de inhuur, maar is wel verplicht om van te voren de kosten voor de inhuur mee te delen.
De Voort zorgt via Twitter en Linked In voor bijna dagelijkse updates op het gebied van medezeggenschap en corona.