Ondernemingsraden drijven het niet graag op de spits
Eind 2019 deden de bedrijfscommissies onderzoek naar de manier waarop in de medezeggenschap conflicten worden opgelost. Uit het onderzoek blijkt dat er met regelmaat conflicten zijn, en meestal zijn dat conflicten tussen OR en bestuurder.
Uit de enquête blijk dat van de deelnemers 54% aangaf dat zij de afgelopen vijf jaar één of meerdere meningsverschillen had gehad waar ze zelf niet uitkwamen. Bij 11% was hiervan zelfs meer dan vijf keer sprake geweest. In veruit de meeste gevallen (93%) gaat het om een conflict met de bestuurder, maar er ontstaan ook conflicten met collega’s (55%) of tussen OR-leden onderling (58%).
De OR-leden hadden minder conflicten met andere partijen, zoals de raad van toezicht (RvT) of raad van commissarissen (RvC) (28%), de vakbonden (27%), een ander medezeggenschapsorgaan (18%), (groepsondernemingsraad, centrale ondernemingsraad of PVT) of werkgeversorganisaties (12%).
Vechten of vluchten
Het reptielenbrein van de mens kent twee standen: vechten of vluchten. In geval van conflicten wordt uit die twee mogelijkheden een keuze gemaakt. Het ‘vechten’ gaat vooral verbaal, want de meeste ondernemingsraden (87 procent) zoeken naar een oplossing middels een gesprek.
Raden schakelen daarbij zowel interne (79%) als externe (75%) hulp in. De rechter komt er zelden tot nooit aan te pas (in 6 procent van de conflicten) en 14% onderneemt helemaal geen actie en laat het op zijn beloop (vluchten).
Uitvechten of oplossen
Schakelt de OR hulp in van buiten de organisatie, dan valt de keus op een trainer of adviseur (94,6%), de vakbond (79,5%) of een advocaat (66,3%). De hulpvraag is dan met name gericht op juridisch en inhoudelijk advies en niet zozeer op de samenwerking met betrokkenen. Van opties zoals een mediator, de bedrijfscommissie of een arbiter maken ondernemingsraden vrijwel geen gebruik. Het verschil in aanpak zit in het gelijk willen halen of het streven naar een oplossing waar beide partijen mee kunnen leven. Nadeel van het willen halen van het gelijk is dat de ander ongelijk krijgt. En niet iedereen kan goed tegen zijn of haar verlies. Op die manier kan een conflict nog wel een ongewenste nasleep krijgen en is de kiem voor een nieuw en volgend conflict al gelegd door de manier waarop het vorige conflict is opgelost.
Bedrijfscommissie is vaak onbekend
In alle or-reglementen wordt de bedrijfscommissie genoemd die van toepassing is. Er zijn er nog drie actief: de bedrijfscommissie voor de overheid, de bedrijfscommissie Markt I voor de profitsector en bedrijfscommissie Markt II voor de non-profitsector. Maar ondernemingsraden weten vaak niet wat de bedrijfscommissie precies doet en waarvoor die is ingesteld. Ze zijn ingesteld door de Sociaal-Economische Raad (SER) om voorlichting te geven over medezeggenschap én om kosteloos te bemiddelen bij geschillen over medezeggenschap. Een bedrijfscommissie inschakelen kan dan ook een goede manier zijn om een conflict vreedzaam op te lossen. Zo’n 44 procent weet echter niet wat de bedrijfscommissie doet. En dan is het niet zo moeilijk te verklaren dat 92 procent de commissie in de afgelopen vijf jaar niet heeft ingeschakeld bij conflicten die er waren. Toch geeft 43 procent er wel bekend mee te zijn en 55 procent overweegt om bij een conflict een beroep te doen op de bedrijfscommissie. Een waarom werd de commissie niet ingeschakeld? De OR kent de bedrijfscommissie niet (52%), de OR wist niet dat de bedrijfscommissie bemiddelt (51%) en een beroep doen om de commissie maakt het conflict (te) juridisch (30%). De bedrijfscommissie gaat het komend jaar meer voorlichting gaan geven over de dienstverlening en de manier waarop de commissie ondernemingsraden kan ondersteunen.
Deelnemers aan de enquête
De enquête werd ingevuld door 639 respondenten in de periode oktober tot en met december 2019. Van de respondenten is 55% lid van het dagelijks bestuur van de OR, 20% is ambtelijk secretaris en 19% is OR-lid. De overige deelnemers zijn bestuurder (3%), trainer of adviseur (1%), advocaat bestuurder (1%) of HR-adviseur (1%). Van de deelnemers aan de enquête is 45% werkzaam in de profitsector, 39% in de non-profit sector en 16% bij de overheid. Het gemiddelde zetelaantal van de medezeggenschapsorganen is 10,3.
- Meer lezen over de bedrijfscommissies? Klik hier
- Het jaarverslag van de bedrijfscommissie Markt ! (2018) lezen? Klik hier
- Als OR aan de slag met de oplossing van conflicten? Stuur een mail