Psychosociale arbeidsbelasting en de OR

De ‘zachte’ kanten van het arbo-beleid; de psychosociale arbeidsbelasting (PSA) bestrijkt het gebied van het welzijn van de medewerkers. Elke ondernemer dient actief beleid te voeren om de risico’s van PSA tegen te gaan. De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht op de regelingen op het gebied van de arbeidsomstandigheden, inclusief de PSA-regelingen.

De RI&E en PSA

De risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) is het wettelijke verplichte beleidsinstrument waarmee de ondernemer de arbeidsrisico’s in kaart brengt. Vaak worden in de RI&E de risico’s op het gebied van veiligheid en gezondheid beoordeeld en is er nauwelijks aandacht voor het pesten, agressie, ongewenst gedrag, discriminatie en intimidatie. De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht op de organisatie van de RI&E, zodat alleen ingestemd kan worden met een RI&E die afdoende de bekende risico’s op het gebied van veiligheid, gezondheid én welzijn in kaart worden gebracht.
In veel organisaties worden de vragen naar de ervaringen van personeel met pesten, werkdruk, werkstress, discriminatie en andere ongewenste omgangsvormen in een medewerkersonderzoek (MO) gesteld in plaats van de RI&E. Dat betekent dan ook dat de OR ook op de organisatie van zo’n MO instemmingsrecht heeft en dat ook heeft op het te maken Plan van Aanpak (PvA) dat op grond van de uitslagen van het MO gemaakt zou moeten worden. De ondernemingsraad moet bij het instemmen beoordelen of alle PSA-risico’s daadwerkelijk worden geïnventariseerd en dat medewerkers anoniem aan het onderzoek moeten kunnen meedoen.

Aandachtspunten voor de OR

• Als de RI&E geen aandacht besteed aan de risico’s van PSA, spreek dan met de bestuurder af dat die in een MO worden geïnventariseerd;
• Spreek af dat de OR om instemming wordt gevraagd voor dat MO. Op die manier kan voldoende aandacht worden gegeven aan het inventariseren van de PSA-risico’s.
• Spreek gedragsregels af waaraan het personeel (en leidinggevenden) zich dienen te houden. Hoe duidelijker de regels, hoe groter de kans dat mensen zich eraan houden. Zorg voor positief geformuleerde regels, dus niet ‘het is verboden om zich zonder geldig vervoersbewijs op het perron te begeven’, maar ‘iedereen heeft een plaatsbewijs’.
• Leidinggevenden hebben een cruciale rol in het voorleven van de gedragsregels en in het handhaven ervan. Zij hebben een belangrijke rol in het aanspreken van collega’s op ongewenst gedrag. Het is verstandig om leidinggevenden voor hun taak op het terugdringen van PSA-risico’s te scholen;
• Zorg voor een klachtenprocedure die werkt. Zo’n regeling zou bij iedereen bekend moeten zijn en evenals de wijze bij wie de klacht kan worden ingediend en hoe de procedure verloopt. Een – bij voorkeur onafhankelijke – vertrouwenspersoon heeft een belangrijke taak in het opvangen van slachtoffers en klachten en zorg dat de vertrouwenspersoon geschoold is voor de taak. En voor slachtoffers van seksuele intimidatie is een vrouwelijke vertrouwenspersoon echt meer dan gewenst;
• De opvang van slachtoffers van seksuele intimidatie vraagt extra aandacht en soms professionele begeleiding. Is vastgelegd hoe die hulp en begeleiding wordt geboden?;
• Bespreek met de bestuurder de maatregelen die de organisatie neemt als er zich een burn-outgeval heeft voorgedaan. In veel gevallen gaat er vooral aandacht uit naar de medewerker en zijn herstel, maar wordt er niets gedaan aan de organisatie die de burn-out heeft veroorzaakt. Ook dáár zijn maatregelen nodig.
• Evalueer jaarlijks de ontwikkelingen op PSA-gebied. Niet alleen in het overleg met de bestuurder, maar ook in gesprek met preventiemedewerker, bedrijfsarts, vertrouwenspersoon e.d.
• Monitor de uitvoering van afgesproken maatregelen uit het PvA om de risico’s terug te dringen, zodat er daadwerkelijk wat gedaan wordt om de PSA-belasting te verminderen.
• De OR kan de online-tool ‘Zelfinspectie Pesten, Discriminatie en Seksuele intimidatie’ invullen om zicht te krijgen op de stand van zaken in de onderneming op dit gebied.
• Check de arbocatalogus die voor de onderneming van toepassing is op maatregelen voor PSA. Sommige sectoren zoals onderwijs en ziekenhuizen hebben daar in de arbocatalogus wat over beschreven.

Als ondernemingsraad aan de slag met PSA? Stuur een mail