Veel meldingen bij Huis voor Klokkenluiders
Twee keer zoveel adviesaanvragen dan verwacht. Dat is het resultaat in het eerste halfjaar van Het Huis voor Klokkenluiders. In het totaal vroegen 532 mensen om advies, maar in lang niet alle zaken is daadwerkelijk sprake van een misstand met een maatschappelijk belang.
Vanaf 1 juli 2016 is het Huis voor Klokkenluiders ingesteld. Daar kunnen medewerkers terecht voor advies of melding van een aan werk gerelateerde misstand met een maatschappelijk belang. Dat zouden bijvoorbeeld fraude, omkoping, milieudelicten of situaties die een gevaar opleveren voor de volksgezondheid kunnen zijn.
Van tevoren was de inschatting gemaakt dat er ongeveer 500 mensen een adviesaanvraag zouden indienen bij het Huis. Dat aantal is nu al in een half jaar bereikt.
Veel aanvragen zijn doorverwezen naar andere instanties. Maar in 15 procent van de gevallen ging het om zo’n misstand met een maatschappelijk belang. In 35 procent is verder onderzoek nodig; de andere aanvragen zijn doorverwezen naar andere instanties en organisaties.
Uit de aanvragen blijkt dat een zo’n 75 procent van de aanvragers zich benadeeld voelt, bijvoorbeeld door ontslag of het niet verlengen van een arbeidsovereenkomst. Ze melden dan een maatschappelijke misstand, maar doen dat vooral vanwege de personele gevolgen die ze ervaren.
De bron van de meldingen komt voor de ongeveer de helft uit het bedrijfsleven, een derde uit overheidsinstellingen en het resterende deel uit de semipublieke sector. Vanuit overheidsinstelling wordt vermoeden van het schenden van voorschriften en regels gemeld. Meldingen over fraude, verduistering of diefstal komen meestal uit de bedrijven of de semipublieke organisaties.
Een melder wordt door het Huis voor Klokkenluiders ondersteunt en krijgt advies, bijvoorbeeld over psychosociale hulp en ondersteuning bij de verdere procedure van de melding als die door andere instanties worden onderzocht. Het Huis ziet dat veel klokkenluiders veel stress ondervinden als gevolg van hun melding.
Klokkenluidersregeling is instemmingsplichtig
Sinds 1-7-2016 is het verplicht om voor bedrijven en organisaties van 50 of meer werknemers een klokkenluidersregeling in te voeren. Daarvoor is een instemmingsverzoek aan de ondernemingsraad nodig, omdat het een regeling betreft op het gebied van de behandeling van klachten (artikel 27, 1e lid, onderdeel j). De wetgever heeft aan de regeling een serie voorwaarden gesteld:
- hoe met een interne melding wordt omgegaan (te allen tijde dient een melder de misstand eerst intern te melden. Als daar geen gehoor aan gegeven wordt kan de melding bij het Huis van de Klokkenluider worden gedaan);
- Wat – op basis van de wettelijke omschrijving – precies onder een misstand wordt verstaan;
- Bij wie een interne melding gedaan kan worden;
- Wanneer een externe melding gedaan kan worden;
- De mogelijkheid om een adviseur te benutten om advies over de melding en procedure te verkrijgen;
- De verplichting van de ondernemer om zijn werknemers schriftelijk (digitaal mag ook) te informeren over het bestaan van de regeling en de inhoud daarvan;
- Informatie over de rechtsbescherming van melders is vastgelegd.