Handtekening voor vrije lijstkandidaat afgeschaft

28 augustus 2013
Met de wijzigingen in de Wet op de ondernemingsraden (WOR) die op 19 juli 2013 van kracht werden is ook het handtekeningenvereiste voor OR-kandidaten die zich via een vrije lijst kandidaat willen stellen komen te vervallen. Moest de kandidatuur voorheen met maximaal 30 handtekeningen van collega’s worden ondersteund, nu hoeven geen handtekeningen meer verzameld te worden. 
Het afschaffen heeft nogal wat gevolgen voor de OR-reglementen en de verkiezingsprocedures. Die moeten voor elke OR op de schop.
Voorgeschiedenis
Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel tot wijziging van de WOR waardoor ondermeer het GBIO en het bijbehorende bijdragesysteem voor OR-scholingen is vervallen is ook het amendement van Tweede Kamerlid van Weyenberg aangenomen. Die pleit in zijn amendement voor het afschaffen van het handtekeningvereiste waardoor OR-kandidaten handtekeningen moeten verzamelen om zich kandidaat voorde Or te mogen stellen. Collega’s die dat via de vakbond doen hoeven dat niet.
Vooral de vakbonden waren fel tegen dit voorstel. Gevreesd werd dat er daardoor kandidaten worden gesteld die geen draagvlak in de organisatie zouden hebben. Maar de Tweede Kamer en vervolgens ook de Eerste Kamer hebben het amendement – bij wijze van package deal – samen met de overige wijzigingen in de WOR aangenomen. Daarmee is tegelijkertijd ook een ander probleem opgelost. De verkiezingscommissie werd geacht de handtekeningenlijsten te controleren op rechtmatigheid. Alleen collega’s die geen vakbondlid waren van een bond die zelf kandidaten had gesteld mochten hun handtekening zetten. Maar controle daarop is door de privacywetgeving allang niet meer mogelijk. 
Minister Asscher heeft aan de Commissie Bevordering Medezeggenschap (CBM) de opdracht gegeven om te adviseren over de afschaffing. Het lijkt niet erg aannemelijk dat de het de commissie daar serieus werk van maakt, omdat de afschaffing al in de wet is doorgevoerd. En adviseren over een voldongen feit heeft geen enkele zin.
 
Aanpassing OR-reglement
Uit het OR-reglement moet het verplicht aanleveren van een lijst met handtekeningen geschrapt worden. Daardoor kan ook de verkiezingsprocedure worden verkort, omdat de kandidaatstelling via de vakorganisaties tegelijkertijd met de vrije lijstkandidatuur kan worden uitgevoerd. Voorheen moest dat na elkaar worden gedaan. 
Het is goed verdedigbaar dat het handhaven van een vorm van handtekeningvereiste in het OR-reglement is strijd is met nu de gewijzigde wet. Het amendement van Weyenberg is kristalhelder over het waarom ervan: het beoogt een drempel weg te nemen om OR-kandidaat te worden. Het vasthouden aan handtekeningen houdt juist een drempel in stand en is daarmee in strijd met de geest van de wet. Het is raadzaam om de gebruikelijke week waarin eventuele fouten in de kandidaatstelling verholpen kunnen worden verholpen in het OR-reglement te handhaven. Ook de gebruikelijke verplichting om de kandidatuur met een ondertekende verklaring door de kandidaat in te dienen is nog steeds aan te raden.
Tegelijk met het schrappen van het handtekeningvereiste kunnen ook de bepalingen geschrapt worden die de Ondernemingsraad verplichten om gewijzigde OR-reglementen en de OR-jaarverslagen aan de bedrijfscommissie te sturen. Die bepalingen zijn ook op 19 juli 2013 vervallen. 
 
Let op

Wijzigingen in het reglement moeten rechtmatig worden genomen en toegepast. Meestal is voor aanpassing van het reglement een tweederde meerderheid van de OR nodig. Wijzigingen in het reglement gaan doorgaans direct in, behalve bepalingen over de verkiezingen die wijzigingen in zeteltal en kiesgroepen betreffen. Die gaan pas in bij de afloop van de reguliere zittingstermijn van de OR.
 
OR-verkiezingen kunnen korter
Doordat kandidaatstelling via de vakorganisaties en die via de vrije lijsten tegelijkertijd kunnen plaats vinden is al gauw de verkiezingsperiode met vijf weken in te korten. Het verkiezingsdraaiboek kan daardoor ook op de schop. Een procedure van 8 weken van start tot aan de verkiezingen zouden bonden en vrijelijstkandidaten 5 weken de gelegenheid geven om zich rechtmatig kandidaat te stellen. Daarna is er nog één week om eventuele fouten te herstellen. Twee weken voor de verkiezingen zijn de kandidaten bekend. 
 
Draaiboek OR-verkiezingen
Stap Wat Wie Wanneer
0
  • Bij nieuw op te richten OR: opstellen van een voorlopig reglement.
  • OR-reglement indien nodig aanpassen. 

Bestuurder

OR

Voor afloop zittingster-mijn
1
  • Vaststellen van Verkiezingsdatum (V) en van de plaatsen en momenten waarop de kiezers hun stem uit kunnen brengen. Na overleg met de bestuurder.
 OR  
2
  • Bekendmaken van de besluiten uit stap 1 in de onderneming, aan de ondernemer en aan de bonden die leden in de onderneming hebben.
  • De bonden tevens oproepen tot het indienen van kandidatenlijsten tot drie weken vóór V.
  • Oproepen tot het indienen van vrije lijsten tot drie weken vóór V.
 Secretaris Vóór 8 weken
3
  • In de onderneming bekendmaken van namenlijsten van verkiesbare (kandidaten) en kiesgerechtigde (stemmen) personen.
  • Kenbaar maken van de mogelijkheid om hiertegen bezwaar te maken bij de Ondernemingsraad.
  • Instellen van één of meer stembureaus
 Secretaris

Vóór 8 weken
4
  • Ontvangst bevestigen van ingediende lijsten van kandidaten en hun bereidheidsverklaringen bij de indiener en de kandidaten.
 Secretaris Direct
5
  • Bekendmaken van de mogelijkheid om een andere kiesgerechtigde te machtigen.
 OR Secretaris Vóór 3 weken
6
  • Onderzoek van vakbondslijsten en vrije lijsten op reglementaire voorschriften, zonodig de indieners één week in de gelegenheid stellen een aangepaste lijst in te dienen.
 OR Vóór 3 weken
7
  • Bekendmaken van kandidaten(lijsten) in de onderneming.
  • Kenbaar maken van de mogelijkheid om bezwaar te maken bij de Ondernemingsraad.
  • Herhaalde mededeling van de mogelijkheid om een andere kiesgerechtigde te machtigen.
 Secretaris Vóór 2 weken
8
  • Uitvoering van de verkiezingen door het verstrekken en in ontvangst nemen van stembiljetten. Eventueel door de in stap 3 ingestelde stembureaus.
 Secretaris Vóór 2 weken
9
  • Tellen van de stemmen. Eventueel door de in stap 3 ingestelde stembureaus.
  • Vaststellen van de verkiezingsuitslag en deze bekendmaken aan de ondernemer, de in de onderneming werkzame personen en de vakbonden die een kandidatenlijst hebben ingediend.
 OR Direct
 
  • Zelf het amendement van Weyenberg lezen? Klik hier
  • Staatscourant met wijziging WOR lezen? Klik hier
  • De actuele versie van de WOR downloaden? Klik hier en vervolgens op ‘Opslaan’ -> exporteer deze regeling.